Back to Top

Jeugd en jongeren

Als Stichting 4 mei Dodenherdenking Breda presenteren wij activiteiten voor jeugd en jongeren op en rond de 4 mei herdenking op onze website.

  • Een aantal kinderen uit groep 7 en 8 van een basisschool uit Breda worden uitgenodigd om samen met de burgemeester bloemen te leggen bij het monument “De Vlucht”. De jongere generatie drukt hierbij haar respect uit voor degenen, die worden herdacht. Voor de herdenking van 2023 is Kbs de Zandberg hiervoor uitgenodigd.
  • Al jaren hebben we een samenwerking met het OLV in het kader van een gedichtenwedstrijd. De winna(a)r(es) van het gekozen gedicht draagt bij de herdenking in Park Valkenberg zijn (haar) gedicht voor.
  • Verder vindt er overleg plaats met het OLV en/of Theaterwerkplaats Ctrl-f (Podium Bloos) / Theater Na de Dam over een bijdrage tijdens het concert in de Grote Kerk of daarbuiten.

       Meer info:

 

Waarom herdenken ? Wat en Wie ?

Elk jaar zijn we op 4 mei ‘s avonds om acht uur 2 minuten stil om de slachtoffers van oorlogsgeweld (burgers en militairen) te herdenken.

Meer antwoorden op de vraag: "Waarom herdenken” vind je op internet b.v. op deze site.

Je kan allerlei onderwerpen, films en foto’s vinden over de oorlog in de op in het Stadsarchief van Breda.

Je kunt ook zelf op internet naar meerdere sites zoeken.

      

Nationaal thema voor 2024

Bekijk het lesprogramma voor de Herdenking 4 mei hier

Wie herdenken we? Slachtoffers.

  • Iedere stad herdenkt op 4 mei zijn burger - en militaire slachtoffers, die waar ook ter wereld sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. In Breda vindt dit jaarlijks plaats bij het monument "De Vlucht" in het park Valkenberg.
  • Op de Dam in Amsterdam wordt op 4 mei om 20.00 uur, in aanwezigheid van Z.M. Koning Willem-Alexander en H.M. Koningin Maxima, de herdenking voor alle Nederlandse slachtoffers gehouden. Dit wordt jaarlijks op de TV uitgezonden.

Wat was er nou echt erg in de oorlog ?

Oorlog is erg, vaak sterven er meer burgers dan soldaten! In ‘ons’  Breda zijn in de Tweede Wereldoorlog tussen 1940 en 1945 door geweld 527 mensen gestorven! Dat mag nooit meer gebeuren.

Je hebt vast nog familieleden die het hebben meegemaakt of erover gehoord hebben. Vraag het ze.

Ook erg was de angst voor bombardementen, de kans om op straat doodgeschoten of opgepakt te worden. Erg was het ook om vervolgd te worden voor je politieke overtuiging of omdat je op je eigen manier in jouw God geloofde. Kan je je het voorstellen: bommen op jouw huis? Ook in Breda zijn huizen  gebombardeerd, b.v. de Duivelsbruglaan 42, op 13 oktober 1944 (zie onderstaande foto).

Er was ook veel honger (mensen aten suikerbieten!) en je mocht niet reizen. Je kon ook zomaar (echt zomaar) opgepakt worden om in Duitsland in fabrieken te moeten werken. Weglopen was er niet bij, dan werd je zonder pardon neergeschoten!

Oorlog is zo erg dat het hier nooit meer mag terugkomen.


Waren er veel slachtoffers in Breda ?

Op zondag 12 mei 1940 krijgen de inwoners van Breda te horen dat ze hun huizen moeten verlaten. In de haast worden nog wat spullen bij elkaar gezocht en dan vertrekt de stoet van vijftigduizend mensen. Breda werd een spookstad. Met volgeladen fietsen, bakfietsen, boerenkarren en kinderwagens begeven de bewoners zich richting het zuiden. Ongeveer de helft wordt naar de nabij gelegen dorpen Zundert en Achtmaal gedirigeerd. Zij worden beschoten vanuit Duitse vliegtuigen en duiken uit lijfsbehoud regelmatig in sloten en greppels. Er vallen enkele doden. Maar na drie dagen kunnen ze gelukkig weer naar huis: Breda is inmiddels gevallen.

Ondertussen is de andere helft van de bevolking van Breda in België beland. Mensen overnachten in schuren, kerken en cafés. Een groep vluchtelingen wordt ondergebracht in een school in Sint-Niklaas. Daar maken ze een bombardement mee. Er vallen 51 doden onder de Nederlanders en talloze gewonden. Een meisje van 9 raakt haar arm kwijt en vertelt nu, als volwassen vrouw, over de traumatische gebeurtenis op die dag: “Een enorme explosie volgde, ik werd geraakt. Ik keek naar mijn arm, mijn linkerarm was er helemaal af en hing er nog maar aan één pees. Van mijn rechterhand waren twee vingers weg. Met die hand hield ik mijn linkerarm vast en liep terug de school in op zoek naar mijn moeder. In de school lag het vol met doden en zwaargewonden, overal was bloed.”

Een kleine groep raakt nog verder op drift doordat het front steeds meer naar het zuiden opschuift. Onder hen de meisjes die op een kasteel nabij Breda een opleiding tot dienstbode volgden: de meisjes van Bouvigne. Zij komen na een lange moeizame reis eind mei uiteindelijk in de Pyreneeën. Daar worden ze bij gastgezinnen ondergebracht. Pas na maanden kunnen ze hun familie, die hen inmiddels dood waande, weer in de armen sluiten.

Tijdens de vlucht stierven in totaal 122 mensen

In 1955 is als herinnering aan de "De Vlucht" het monument Moeder met Kind van kunstenaar Hein Koreman (het monument kreeg van hem de naam "De Trek") door de gemeente Breda aangekocht.

Sinds 1999 staat het monument "Moeder en Kind" in het Park Valkenberg, waar het vanaf die datum dienst doet als Oorlogsmonument bij de jaarlijkse 4 mei Dodenherdenking Breda.

Zie ook de site van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Veel mensen werden vervolgd omdat ze een ander geloof hadden of er anders uitzagen. Vooral Joden waren het slachtoffer! Van de 225 Joden die in Breda woonden hebben er maar 36 de oorlog overleefd.

Tijdens de oorlog stierven in Breda zo’n 42 mensen door bombardementen: bij de Balfortbrug aan de Marksingel, in Princenhage, Ginneken en in Heusdenhout. Zie deze site voor foto’s en een filmpjes over de oorlog in Breda.

Er waren ook moedige mannen en vrouwen die mensen verborgen voor de politie en de bezetter. Of die Duitse soldaten aanvielen, of bruggen opbliezen. Het was gevaarlijk om je te verzetten. Als je gepakt werd, lieten de Duitsers je doodschieten. In Breda zijn 37 mensen gestorven omdat zij verzet pleegden.

Breda is vooral door Poolse militairen bevrijd, maar ook door Engelsen, Belgen en soldaten uit andere landen. Er zijn 40 Poolse soldaten bij de bevrijding van Breda omgekomen.

Van de inzet van de Pools militairen en de herdenkingen aan hun strijd staan veel foto's op internet.

En na de Tweede Wereldoorlog?

Na de tweede wereldoorlog zijn er nog Nederlandse slachtoffers gevallen o.a. in Zuid Korea, de Balkan en Afghanistan.

Dichtbij Nederland, in Europa, was er nog oorlog in Bosnië, Servië, Kroatië en Slovenië. Nederlandse militairen en burgers waren ook betrokken bij oorlogen in Afrika, Azië en het Midden Oosten. Vaak om slachtoffers te helpen.

 

Wat kan ik doen?

Ga dan naar één van onderstaande links:

  • Nationale site, voor herdenking en bevrijding en educatie
  • Educatie: Basis onderwijs / Voortgezet onderwijs: Landelijk en Breda
  • Stadsarchief Breda:
  • Maczek Memorial Breda: Museum over onze Poolse Bevrijders 

    Sinds 2020 is het voormalige Generaal Maczek Museum gehuisvest in het Maczek Memorial Breda aan de Ettensebaan.

    Het Memorial heeft tot doel op een cultureel verantwoorde manier de inspanningen van Generaal Maczek en zijn eerste Poolse Pantserdivisie in beeld brengen, waarbij de waardering en erkenning van het belang voor onze vrijheid nu tot uitdrukking wordt gebracht.

    Tijdens een bezoek aan het nieuwe Memorial  krijgen de leerlingen van groep 8  een inleiding over WO II gevolgd door een korte informatieve film over de hoofdlijnen van de oorlog en de rol van de 1e Poolse Pantserdivisie o.l.v. Generaal Maczek bij de bevrijding van Breda.

    Vervolgens wordt stilgestaan bij de tijd na de oorlog: de Koude Oorlog.

    Er wordt een link gelegd van herdenken (Bredase monumenten) naar vrijheid: het belang van vrijheid in onze huidige samenleving.

    Een en ander gaat gepaard met een kijkje in de collectie van het Memorial bestaande uit tal van gebruiksvoorwerpen uit de oorlog, een mediawand met verhalen over de Poolse soldaten, luisterpalen, foto's, enz.

    Sinds kort is er ook een onderwijsprogramma voor het voortgezet onderwijs (15-16 jaar) bestaande uit een drietal lessen en een bezoek aan het Memorial.

    Meer informatie is te vinden op www.maczekmemorialbreda.nl onder educatie.